Naar: Visie: de oplossing die onze toekomst gaat veranderen>> Noodzaak tot verduurzaming>> Waarom komt verduurzaming niet echt van de grond?>> Voortaan de echte prijs betalen: de ecoprijs>> Ecoprijzen wereldwijd invoeren>> Hoe de ecoprijzen onze toekomst gaat veranderen>> Hoe lang willen we nog wachten?>> Met de kracht van de massa>>

Visie: de oplossing die onze toekomst gaat veranderen

Het boek De Vergeten Oplossing is het resultaat van een onderzoek naar de mogelijkheden om te komen tot de daadwerkelijke verduurzaming van onze samenleving binnen één generatie. De visie en de oplossing die hieruit voort zijn gekomen willen we met zoveel mogelijk mensen delen. Met name ook met degenen die zich normaliter niet of nauwelijks met duurzaamheid bezighouden. Om deze oplossing realiteit te laten worden is de stem én de steun nodig van iedereen. Lees hier over de visie die zich stap voor stap ontvouwt in De Vergeten Oplossing.

Noodzaak tot verduurzaming

Ogenschijnlijk gaat alles z’n gangetje. Wie echter verder kijkt, ziet dat we in werkelijkheid in hoog tempo bezig zijn om onze grondstoffen voornamelijk om te zetten in onbruikbaar afval. Om in onze behoeften aan grondstoffen en brandstoffen te voorzien zijn we druk bezig de natuur leeg te halen. Bodem, water en lucht raken verontreinigd en vruchtbare gebieden gaan verloren voor onze voedselvoorziening.

We maken allemaal onderdeel uit van een economisch systeem waarin nooit veel rekening is gehouden met de eindige grenzen van de natuur en onze planeet. In de afgelopen eeuw is de wereldbevolking meer dan verviervoudigd. Onze economie groeide echter met een veelvoud daarvan. Dit vergt steeds meer van de natuur en dat levert toenemende problemen op. Belangrijke grondstoffen worden steeds moeilijker verkrijgbaar en de natuur raakt verontreinigd door gifstoffen die we achterlaten. Steeds meer bevolkingsgroepen, ook al zijn die vaak nog ver-van-ons-bed, ervaren de problemen die hiervan het gevolg zijn. Problemen die steeds groter worden. We kunnen allemaal zien dat we op iets afstormen wat we helemaal niet willen. Toch is het negeren van de signalen nog steeds de meest voorkomende reactie.

Terwijl we allemaal erg druk zijn met onze korte termijn behoeften, is het gevolg dat we bezig zijn de toekomst af te nemen van de komende generaties.

Waarom komt verduurzaming niet echt van de grond?

Natuurlijk weten we het wel: we moeten ons duurzamer gaan gedragen. Minder energie verbruiken, afval gescheiden inzamelen en bewuster kopen. Vooral ons gedrag moet veranderen, horen we. Maar komen we er zo wel? Nee, in de praktijk niet. Want behalve de consument, heeft ook het bedrijfsleven een groot aandeel in de aantasting van het milieu. Denk aan de industrie of de transportsector. Ook met een stuk gedragsverandering blijven we met elkaar een cyclus op gang houden van consumeren en produceren, die leidt tot een steeds verdere aantasting van het milieu. Dit raakt ook onszelf steeds meer, want onze mogelijkheden voor toekomstige welvaart nemen af. Toch gaan we er mee door.

In onze economie weegt bij de meeste aankoopbeslissingen de prijs het zwaarst. Andere factoren zoals kwaliteit of merkbeleving spelen wel een rol, maar meestal kopen we die producten die de laagste prijs hebben. Het manco van ons huidig economisch systeem is echter dat schone, eerlijke en duurzame producten meestal duurder zijn. Het gevolg is dat de massa van kopers, zowel in het bedrijfsleven als de consumenten, de producten blijven kopen die het meest vervuilend en het minst duurzaam zijn. Hierdoor blijven vervuilende bedrijven het meest succesvol. Zo houden we onbedoeld allemaal een systeem in stand dat onduurzaam consumeren en produceren bevordert.

De kracht van het marktsysteem waarin de prijs de dominante factor is voor onze aankoopbeslissingen, is zo groot dat de verduurzaming van onze economie eenvoudigweg nooit kán doorbreken. De onduurzame cyclus van consumeren en produceren zal doorbroken moeten worden met een aanpassing van het prijssysteem.

Voortaan de echte prijs betalen: de ecoprijs

We zitten als het ware gevangen in een economisch systeem waarin de verkeerde prijzen worden gebruikt. Vervuilende producten kunnen immers goedkoper blijvendoordat de kosten van vervuiling en schade aan het milieu nu niet worden mee berekend in de prijs
Ze zijn er wel, maar worden afgewenteld op de samenleving. Bedrijven moeten zich echter realiseren dat het steeds minder acceptabel wordt dat ze flinke winsten incasseren, terwijl de vervuilingsrekening wordt doorgeschoven naar de samenleving. Bovendien: dit kan gewoonweg niet langer meer, nu de gevolgen tot steeds grote problemen leiden. De milieukosten zullen voortaan betaald moeten worden door de veroorzakers van die kosten. Pas dan krijgen deze veroorzakers de juiste prikkels om te gaan verduurzamen.Wanneer de milieukosten wel meetellen, zullen producten voortaan voorzien zijn van hun echte prijs, hun eerlijke prijs, de ecoprijs. Met ecoprijzen worden niet-duurzame en vervuilende producten voor consumenten duurder en duurzame producten relatief goedkoper. Als dat gaat gebeuren, zullen we bij onze aankopen massaal gaan kiezen voor duurzame producten en zal de verduurzaming echt gaan doorbreken.

Enorme gevolgen

Ecoprijzen leiden tot een economie en een samenleving waarin ieder voortaan zelf opdraait voor de kosten van zijn vervuiling. In zo’n samenleving is iedereen zelf verantwoordelijk voor de consequenties van zijn handelen, of die zich nu dichtbij of ver weg, en of die zich op korte of lange termijn openbaren. In zo’n samenleving is duurzaam niet langer de afwijking, maar de norm.

Als de ‘vervuiler’ voortaan zelf moet betalen, zullen de gevolgen enorm zijn. Stel je eens voor wat er gebeurt als grote aantallen bedrijven uit eigenbelang massaal de overstap maken naar duurzaamheid. Winsten van vervuilende bedrijven zullen kelderen en er komt een ware industriële revolutie van verduurzaming op gang. Hiervoor zorgt de kracht van het marktsysteem:   voortaan zullen duurzaam ondernemen en winst maken hand in hand gaan.

Het gevolg is dat duurzame energie definitief zal doorbreken. Ook zal het herverwerken van afval tot grondstoffen, die steeds weer opnieuw worden gebruikt, zorgen voor het ontstaan van een circulaire economie zonder afval en vervuiling. Daarnaast zal de achteruitgang van de natuur tot stilstand komen. In plaats daarvan wordt het voor bedrijven rendabel om de natuur juist te herstellen en slim te gaan benutten. Het boek De Vergeten Oplossing vertelt hoe dit zal gaan.

Ecoprijzen wereldwijd invoeren

Om over te kunnen stappen op ecoprijzen moeten we de ’verborgen milieukosten’ bepalen,  de kosten van vervuiling en milieuschade die ontstaan bij het produceren, gebruiken en afdanken van producten. Dit vereist een internationale milieukostenstandaard waarmee alle milieueffecten vertaald worden in geld. Is die eenmaal beschikbaar, dan kan een milieukostenheffing of ecotax worden ingevoerd. Elk bedrijf dat milieukosten veroorzaakt betaalt dan een ecotax, die afneemt naarmate het bedrijf verduurzaamt. Dit vormt een enorme stimulans voor bedrijven om te investeren in verduurzaming. De opbrengst van de ecotax wordt ook geïnvesteerd in het terugdringen van milieuvervuiling en het herstel van de milieuschade. Zo draagt de ecotax tweeledig bij aan de verduurzaming.

Natuurlijk vraagt de invoering van de ecotax voorbereiding en tijd. Naar verwachting vergt het 10 jaar voordat de milieukosten geheel in rekening kunnen worden gebracht. Dit komt omdat het gaat om een wereldwijde invoering. Dit is nodig om te voorkomen dat er tussen regio’s en bedrijven concurrentieverschillen ontstaan. Na 5 jaar van voorbereiding gaat elk bedrijf voor het eerst ecotax afdragen. Deze neemt in stapjes toe totdat in het 10e jaar de volledige ecotax wordt betaald, zodat  iedereen dan voortaan ecoprijzen betaalt.  Veel bedrijven zullen dit niet afwachten, maar al sneller gaan investeren in de verduurzaming van hun bedrijfsvoering zodra duidelijk wordt dat de ecotax er komt. Hierdoor komt een snelle verduurzaming op gang.

De ecotax die bedrijven afdragen zullen zij (deels) gaan doorberekenen in hun verkoopprijs. Voor consumenten betekent dit dat zij te maken kunnen krijgen met een prijsverhoging. De afbeelding hiernaast geeft een reële weergave van de gemiddelde verhoging van het prijspeil voor consumptie: maximaal 15 procent in totaal over een periode van 10 jaar. Deze is echter tijdelijk. Omdat de prijsverhoging het grootst is voor onduurzame producten en er niét is voor duurzame producten, zal de voorkeur van consumenten verschuiven van onduurzame naar duurzame producten. Dit stimuleert bedrijven hun productaanbod te verduurzamen. Door de verduurzaming van het consumptiepatroon, nemen de milieukosten steeds verder af en daarmee ook de prijsverhoging.

Hoe de ecoprijs onze toekomst gaat veranderen

Het principe is eenvoudig, net als de puzzel hiernaast: we gaan de gevolgen voor het milieu voortaan meten, in geld vertalen en in rekening brengen bij de veroorzakers. Dankzij ecoprijzen krijgt ieder voortaan de juiste prikkels en komt  een keten van verandering en verduurzaming op gang. Bedrijven spelen hierbij een cruciale rol. Dankzij ecoprijzen gaan geld verdienen en duurzaamheid voortaan hand in hand. De  dynamiek die hierdoor ontstaat zorgt voor een golf van innovatie en nieuwe bedrijvigheid. Er zullen tal van nieuwe industriesectoren van de grond komen rondom slimme, duurzame oplossingen. Tegelijk zullen bestaande bedrijven grote veranderingen doormaken. Bedrijven die dit onvoldoende kunnen, zullen worstelen om hun voortbestaan, overgenomen worden of verdwijnen. Zo ontstaat er een heel nieuw bedrijvenlandschap met bedrijven die in hoge mate duurzaam opereren.

De gevolgen voor de economie zullen groot zijn. Denk bijvoorbeeld aan de hausse van nieuwe investeringen in verduurzaming waaruit volop economische activiteiten en veel nieuwe banen voortkomen. De economie en de belastinginkomsten krijgen hierdoor een jarenlange impuls die overheden kunnen benutten om hun huidige, flink opgelopen schulden af te bouwen.

Ecoprijzen zorgen ervoor dat we als consument de gevolgen voor het milieu van onze aankoopbeslissingen voortaan direct in onze portemonnee voelen, waardoor we ander koopgedrag gaan vertonen. Dit prikkelt bedrijven weer tot een snelle verduurzaming. Uiteindelijk leidt dit tot een samenleving waarin we nog steeds volop consumeren en produceren, maar nu op een duurzame wijze. Tegelijk zullen we kunnen genieten van een schoon leefmilieu, zonder gebrek aan grondstoffen en een planeet die ook toekomst biedt aan onze kinderen en kleinkinderen.

Hoe lang willen we nog wachten?

Terwijl de financiële crisis alle aandacht heeft in de kranten en de politiek, leeft het besef nog nauwelijks dat de ontwrichtende gevolgen van de milieuproblematiek uiteindelijk vele malen groter zullen zijn. Ook veel groter in financiële zin.

Hoe lang willen we nog doorgaan met roofbouw, vernietigen van natuurgebieden, vervuilen van oceanen en produceren van bergen onbruikbaar en giftig afval? Als we het systeem z’n gang laten gaan, leidt dit tot steeds grotere problemen voor ons leefmilieu en uiteindelijk voor onszelf. Neem de winning van schaliebrandstoffen die gepaard gaat met grote vervuiling en natuurschade. Hoe lang blijven we achter diegenen aanlopen die zeggen dat dit een noodzaak is voor onze economie en goed is voor onze samenleving, omdat zij er belang bij hebben?

We stormen af op iets wat eigenlijk niemand wil. We kunnen niet zeggen dat we het niet hebben zien aankomen! De alternatieven zijn er en de oplossing is voorhanden. Natuurlijk kunnen we de andere kant op kijken en blijven afwachten terwijl de schade steeds groter wordt, tot het systeem steeds verder gaat vastlopen en onze mogelijkheden voor een toekomstperspectief nog verder afnemen. Is dit hoe we de aarde willen achterlaten? Wat willen we later tegen onze kleinkinderen zeggen als zij vragen waarom we niets deden?

Of nemen we onze verantwoording en gaan we bouwen aan een toekomst die we onszelf en de generaties na ons toewensen?   De keuze is aan onszelf.

Met de kracht van de massa

Zonder veranderingen aan het systeem zelf, zullen de problemen steeds groter worden. Een duurzame economie en een toekomst met perspectief vereist echte veranderingen. Deze komen niet van de huidige beleidsmakers, noch in het bedrijfsleven, noch in de politiek. Blijven wachten tot anderen het gaan doen heeft geen zin. Niemand anders gaat het doen. We moeten het zelf doen!

Dit besef groeit bij steeds meer mensen. Zij zien de noodzaak in van echte verandering en dat het gaat om vraagstukken die een mondiale aanpak vereisen. Samen vormen deze mensen een kritische massa die onmogelijk genegeerd kan worden door de machthebbers in het bedrijfsleven en in de politiek. Het ontbreekt hen alleen nog aan een mogelijkheid om zich hiervoor te organiseren.

Met de komst van de moderne communicatiemiddelen zijn de tijden echter definitief veranderd. Nooit eerder was het mogelijk zoveel mensen rechtstreeks te bereiken, op zo’n grote schaal informatie te delen en de respons te bundelen. Internet en sociale media geven mensen de middelen zichzelf te organiseren zonder dat bedrijven of de overheid dit tegen kunnen houden. Nooit eerder waren we in staat om met de kracht van de massa dergelijke veranderingen op wereldschaal in gang te zetten.

Samen hebben we veel meer macht dan de meesten zich realiseren. Denk alleen al aan de gebundelde koopkracht waarmee consumenten in staat zijn duurzaam gedrag bij bedrijven af te dwingen. De grote, verborgen kracht ligt in de samenbundeling van gedrevenheid en passie van individuele mensen en organisaties en een samenbindende, realistische, duurzame toekomstvisie. Het bovenstaande geeft daartoe de aanzet. Laten we samen de bal oppakken en onze eigen geschiedenis herschrijven. Maak ook die keuze die bepalend is en laat je stem horen: